Usmon Nosir was born on November 13, 1912 in Namangan region. He studied at the Institute of Cinematography in Moscow (1929-1930) and Samarkand State University named after Alisher Navoi (1933-1934). His books include Conversation With The Sun, Mobilized Lines, Traktorobod, Heart, Mercy, Norbuta and Naxshon. His play Atlas was played at a little theater. He translated The Fountain of Bakhchisarai by Pushkin, Demon by Lermontov, from Russian into Uzbek. On July 13, 1937, accused of “people’s enemy”, he was arrested and was first sent to Magadan, and later he was sent to Kemerovo region, where he died on March 9, 1944.
Усмон Носир 1912-йил 13-ноябрда Наманган вилоятида туғилган. Москвадаги Кинематография институтида (1929—30) ва ЎзДУ (ҳозирги Алишер Навоий номидаги Самарқанд давлат университети)нинг тил ва адабиёт факултетида бир мунча муддат таҳсил олган (1933—34). «Қуёш билан суҳбат», «Сафарбар сатрлар» (1932), «Тракторобод» (1934), «Юрак» (1935), «Меҳрим» (1936) каби шеърий тўпламлари, «Норбўта» ва «Нахшон» (1934) достонлари нашр этилган. «Атлас» (1935) песаси ўз вақтида ҳаваскорлар театри саҳнасида қўйилган. А. Пушкиннинг «Боқчасарой фонтани», М. Лермонтовнинг «Демон» («Иблис») достонларини ўзбек тилига таржима қилган. 1937-йил 13-июлда «халқ душмани» сифатида ҳибсга олиниб, дастлаб Магадан, сўнгра Кемерово вилоятларидаги қамоқхоналарга юборилган ва 1944-йил 9-мартда ўша ерда вафот этган.
ЯНА ШЕЪРИМГА
(Сонет)
Шеърим! Яна ўзинг яхшисан,
Боққа кирсанг, гуллар шарманда.
Бир мен эмас, ҳаёт шахсисан,
Жоним каби яшайсан манда.
Юрагимнинг дарди – нақшисан,
Қилолмайман сени ҳеч канда!
Ўт бўлурми ишқи йўқ танда?
Дардимсанки, шеърим яхшисан.
Сен орада кўприк бўлдинг-да,
Гейне билан ўртоқ тутиндим.
Лермонтовдан кўмак ўтиндим.
Бутун умрим сенинг бўйнингда.
Саҳарда қон тупурсам, майли.
Мен – Мажнунман, шеърим, сен – Лайли!
AGAIN TO MY VERSE
(Sonnet)
My verse! Again yourself you’re kind!
Blooms feel mean when you’re in the park.
My dear life, that’s what you find,
And live in soul as being spark.
You are a pattern – my heart’s sorrow,
I can’t desist to write, you’re hobby,
Will flame be in the loveless body?
My verse is well as illness follows.
You were a bridge to unite always,
With Heine – faster – friends I made
And asked Lermontov for aid.
All life long being at your service,
Well, at dawn I spit blood – failure,
I am Mejnun, and you’re my Leila.
ЮРАК
Юрак, сенсан менинг созим,
Тилимни найга жўр этдинг.
Кўзимга ойни беркитдинг,
Юрак, сенсан ишқибозим.
Сенга тор келди бу кўкрак,
Севинчинг тошди қирғоқдан,
Тилим чарчар, ажаб, гоҳи
Сени таржима қилмоқдан.
Сен, эй сен – ўйноқи дилбар,
Зафардан изла ёрингни.
Тўлиб қайна, тошиб ўйна,
Тирикман, куйла борингни!
Итоат эт! Агар сендан
Ватан рози эмас бўлса,
Ёрил, чақмоққа айлан сен,
Ёрил! Майли, тамом ўлсам!
HEART
Heart, you are my splendid song,
Accompanied by flute, my tongue.
You kept away the face of Moon,
Heart, be always the greatest tune.
My chest was small for you and then
A wild delight too overran.
So strange sometimes as making fashion
My tongue is tired of translation.
You are my flirtatious darling,
Boil in full, dance on the far wing,
Find your love to entertain,
I’m alive, you sing and gain.
Obey! But mercies cannot wait, if
Has no consent with you land-native.
Burst! Then turn to lightning ever,
Burst! All right, I die forever!
МОНОЛОГ
Севги! Сенинг ширин тилингдан
Ким ўпмаган, ким тишламаган?
Дардинг ёйдай тилиб кўксидан,
Ким қалбида қонлар тўкмаган?
Сени яхши биламан, гўзал
Петраркани ўқиганим бор,
Буюк Римнинг Сапфоси азал
Хаёлимни ошиқдай тортар.
Биламанки, Тассо бечора
Роҳат кўрмай ўтган бир умр.
Эй, маккора қиз, Леонора,
Номи қора билан ёзилгур!..
Балки, гулдан яралган пари,
Тош кўнгилли Биатричи –
“Гадосан!” деб қочмаса нари
Данте бахтли бўларди пича?!
Балки Ҳамлет ойдин тунларда
Офелияни эркалатарди,
Балки узун сочини силаб
Азонгача эртак айтарди.
Агар хиёнатни билмаса,
Эзмаса фожиа юрагин!
Йўқ, йўқ, шоир!
Гар шундай бўлса
Шекспирнинг йўқди кераги!
Дездемона, гуноҳсиз дилбар,
Жигар қонларингни ичган ким?
Биламан – Отелло, биламан…
Отелло ҳақлими?.. Шоир жим!..
Жим!.. Уфқдан ботар қуёшни
Шарт кесилган бошга ўхшатдим.
Парча-парча куйган шафақлар
Тирқираган қонни эслатди!
Қандай қўрқинч! Қандай қабоҳат!
Мумкин эмас ҳеч қийналмасдан!
Ақлидан озганми муҳаббат?
Мумкин эмас, қарши турмасдан!
Мумкин эмас, эй олий жаноб,
Неча юракни айлаб хароб,
Шоҳона тож кийган муҳаббат,
Мумкин эмас! Қандай қабоҳат.
Ки, одамнинг ўзигинамас,
Ҳиссини ҳам хароб қилса давр!
Қийналаман!.. Юрагимда ҳовур –
Бу қаршилик! Ён! Гина эмас.
Бу қаршилик! Кўринг тарихни.
Парвонадек қаноти куйган.
Бу қаршилик! Кўринг тарихни –
Умр тепасида мушт туйган…
Қийналаман виждон билан ман –
Мумкин эмас қарши турмасдан
Ўз зиммамга катта иш олдим;
Эҳтимолки,тамом қилмасдан –
Умрим тугар. Аммо бўлмайди
(Кўнглим ўрнига ҳеч тушмайди!)
Сенга қарши бош кўтармасдан,
Асрларни йиғлатган севги!
MONOLOGUE
Love! Who didn’t bite and kiss
From your tasteful sweetest tongue?
Who did not pour blood of chest,
Cutting heart with bow along?
I know you well, a girl attractive,
From Petrarka came a story.
In my dream reforms so active –
Sampho of Great Rome is my worry.
I have known that helpless Tasso
All long life has seen no pleasure.
And cunning, sly Leanora also, –
May this name be blackish major.
Created from the bloom – the angel –
Beatrice is stonehearted.
Dante would be happy little,
If she didn’t make be parted.
At moonlit nights Hamlet perhaps,
Spoiled his Ophelia, an angel.
Maybe rubbing her long hairs
Could till early dawn tell fable.
If one doesn’t know what’s treason,
Misfortune never crushes his soul.
No, no, o poet! What a reason,
Where’s hidden Shakespeare’s role?
Desdemona – charming sinless,
Who have drunk your liver blood?
I’m aware, Othello has,
Is he right?.. The poet is shut!
Keep silence! I compare head
That is cut like sun in set.
Blazed pieces in horizon
Mentioned flowing blood that’s frozen.
What a baseness, what a horror?
It’s acceptable to trouble.
Love is maddened from the sorrow,
Is it impossible to struggle?
It’s impossible, hey grown,
Destroying many splendid hearts,
Love always wears a kingly crown,
How meanness also standing starts?
Not only a man himself, but sense
Is also ruined by the age.
I take pains! In heart – intense,
It’s resistance! Not offence!
See history and it avenges!
Like a butterfly on fire,
It’s resistance! See the ancient
That binds above the life its fist:
And how can I be ever patient,
But I feel torture in my chest.
So I took a deal – important,
Perhaps my life will come to end
Before I finish job like torment.
(My soul will never be amended)
Making wept all ages – your fault,
Love – against you – I revolt!
Translated by Azam Abidov
Download this article: Сиз соғинган асарлар: Усмон Носир (‘”Ватандош”, 2011 йил, 2-сон)
