Навоий асарларини таржима қилган Борис Пастернак Нобелдан воз кечди. Жан-Поль Сартр эса Нобелни рад этар экан: “Ёзувчи ҳеч қачон давлат тизимининг бир қисмига айланмаслиги керак”, дейди.
Ҳиндистонлик Арундҳати Рой ва Маҳасвета Деви ҳукумат зўравонликка кўз юмганда мукофотларини қайтариб берди. Бенжамин Зефанайя Британия ҳукумати орденини рад қилиб: “Империя бобо-бувиларимни ўлдирган, мен мукофот олиб, байрам қила олмайман”, деган. Дунё бўйлаб яна кўплаб зиёлилар ҳам шундай йўлдан бориб, турли давлат мукофотларини рад этган.
Маддоҳлик қилиб мукофот олиш ё шунга интилишдан кўра, юзингни юлиб ташлаб, ўлганинг афзалдир. Очиқ маддоҳларни ҳимоя қилаётганлар (ҳатто буйруқни бажараётган бўлса ҳам) ҳақиқат кўзини ёполмайдилар. Маддоҳлар бошқараётган уюшма ёки ташкилотларни тарк этиш эса шундоқ ҳам аранг кун кўраётганларнинг қўлидан келишига ишониб бўлмайди.
Бугун Ўзбекистонда эса халқ қийналаётган, бозорда нархлар кўтарилаётган, шаҳарларда дарахтлар кесилаётган, ҳаво заҳарга айланаётган ва қишлоқларда сув, газ, свет етишмаслиги қийинчилик туғдираётган ва ҳоказо пасайиш ва орқага кетиш даврида кўзини кўр қилиб орден ва мукофот олиш — виждонга хиёнатдир.
Шаффоф (ҳали бизда йўқ) миллий ёки халқаро танловларда қатнашиб, финалга чиқиш ва мукофот ё медаль олиш — масалага дахлдор эмас.
